Η Ενδικοφανής Προσφυγή

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

1

01. Η Ενδικοφανής Προσφυγή στο Διοικητικό Δίκαιο

1

1.1. Ο Αυτοέλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης

2

1.2. Ο διοικητικός αυτοέλεγχος μέσω της ενδικοφανούς προσφυγής

5

1.3. Το νομικό καθεστώς της ενδικοφανούς προσφυγής.

10

1.4 Διαδικασία και εξέταση της ενδικοφανούς προσφυγής

15

1.5. Η ενδικοφανής προσφυγή και η συνύφανση στη διοικητική δίκη

18

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

02. Η Ενδικοφανής Προσφυγή στη Φορολογική Νομοθεσία

23

2.1. Η ενδικοφανής προσφυγή στη Φορολογική Νομοθεσία.

24

2.1.1. Συνυποβαλλόμενα στοιχεία με την ενδικοφανή προσφυγή

26

2.1.2. Ανάπτυξη των απόψεων του φορολογούμενου ενώπιον της

Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών

27

2.2. Εγχειρίδιο ερωτήσεων-απαντήσεων σε θέματα που αφορούν την

άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης

Διαφορών (ΔΕΔ). Απόσπασμα

29

2.3. Εγκύκλιοι, Αποφάσεις, Διευκρινήσεις, Ανακοινώσεις και Πολ. του

Γενικού Γραμμα- τέα Δημοσίων Εσόδων (και ήδη διοικητή της

ΑΑΔΕ), Γνωμοδοτήσεις Ν.Σ.Κ., καθώς και δημοσιεύσεις και

αποφάσεις του ΣτΕ σχετικά με την άσκηση της Ενδικοφανούς

Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία

49

2.4. Ισχύουσα Νομοθεσία, Νομολογία - Αρθρογραφία και κατ΄

Εξουσιοδότηση Εκδοθέντα και Εφαρμοστικά Νομοθετήματα κατά την

Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία

54

03. Υποδείγματα Ενδικοφανών Προσφυγών και Αίτησης Αναστολής Εκτέλεσης Ενώπιον στη Φορολογική Νομοθεσία

57

3.1. Πρώτο Υπόδειγμα Ενδικοφανούς Προσφυγής Στη Φορολογική

Νομοθεσία

58

3.2. Δεύτερο Υπόδειγμα Ενδικοφανούς Προσφυγής Αίτησης

Αναστολής στη Φορολογική Νομοθεσία

60

04. Προοπτικές - προτάσεις βελτίωσης του υφιστάμενου μοντέλου ενδικοφανούς προσφυγής

67

4.1. Μειονεκτήματα

68

4.2.Εγγυητικές ρυθμίσεις κατά την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής.

69

4.3. Προοπτικές - Προτάσεις Βελτίωσης

71

Βιβλιογραφία

73

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

05. Εκδοθείσες Εγκύκλιοι - Αποφάσεις - Διευκρινήσεις και Ανακοινώσεις του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (και ήδη Διοικητή της ΑΑΔΕ) σχετικά με την Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία

75

5.1η Αριθμ. πρωτ.: Δ6Α 1198069 ΕΞ 30.12.2013 Μετονομασία και

ανακαθορισμός των αρμοδιοτήτων και της εσωτερικής διάρθρωσης

της Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης της Γενικής Γραμματείας

Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών.

76

5.2η Αρ. πρωτ.: Δ.Ε.Δ. Β1 1018278 ΕΞ 2015/5.2.2015 Διευκρινίσεις

σχετικά με τις επιδόσεις και τον χειρισμό δικαστικών προσφυγών

κατά απoφάσεων της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.

81

5.3η Αρ. πρωτ.: Δ.Ε.Δ. Β1 1093475 ΕΞ 2015/3.7.2015 Διευκρινίσεις

και οδηγίες σχετικά με την άσκηση και το χειρισμό των ένδικων

μέσων που ασκούνται κατά αποφάσεων διοικητικών δικαστηρίων επί

προσφυγών κατά ρητών ή σιωπηρών αποφάσεων της Διεύθυνσης

Επίλυσης Διαφορών

86

5.4η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών Ανακοίνωση

«Διευκρινίσεις Σχετικά με την Εξέταση Αιτημάτων Αναστολής»

90

5.5η Αριθ. 1466/2017 Τροποποίηση της αριθ. ΔΙΠΑΕΕ 1189600 ΕΞ

2016/29-12-2016 (Φ.Ε.Κ. Β΄ 4396/2016) απόφασης του Γενικού

Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων περί καθορισμού του αριθμού

φορολογικών ελέγχων που θα διενεργηθούν κατά το έτος 2017 από

τις Υ.Ε.Δ.Δ.Ε.

92

5.6η Ανακοίνωση - Παροχή Διευκρινίσεων - Μη παραδεκτή υποβολή

αιτημάτων αναστολής κατά πράξεων διοικητικού προσδιορισμού

φόρου.

96

5.7η Ανακοίνωση σχετικά με τα Τηλέφωνα Επικοινωνίας της

Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών

97

06. Εκδοθείσες ΠΟΛ του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (και ήδη Διοικητή της ΑΑΔΕ) σχετικά με την Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία

99

6.1η Η ενδικοφανής προσφυγή για φορολογικές διαφορές (ΠΟΛ 1002/2013)

100

6.2η ΠΟΛ.1282/31.12.2013 Προληπτικά ή διασφαλιστικά του

δημοσίου συμφέροντος μέτρα άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα σε

περίπτωση φοροδιαφυγής, σύμφωνα με τις διατάξεις των

παραγράφων 5, 6 και 7 του άρθρου 46 του ν.4174/2013.

109

6.3η ΠΟΛ.1066/27.2.2014 - Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου

50 του ν. 4238/2014 αναφορικά με την εξέταση από την Υπηρεσία

Εσωτερικής Επανεξέτασης (Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών)

υποθέσεων που είχαν εισαχθεί ενώπιον της Επιτροπής Διοικητικής

Επίλυσης Διαφορών (Ε.Δ.Ε.Φ.Δ.) του άρθρου 70Α του ν.2238/1994

και οδηγίες για την εφαρμογή τους

120

6.4η ΠΟΛ.1069/4.3.2014 Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των

διατάξεων του άρθρου 63 του ν. 4174/2013 (ΦΕΚ Α'

170/26.07.2013) «Ειδική Διοικητική Διαδικασία - Ενδικοφανής

προσφυγή», όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 49 του ν. 4223/2013

(ΦΕΚ Α' 287/31.12.2013) για την διαδικασία υποβολής και εξέτασης

ενδικοφανών προσφυγών από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών.

124

6.5η ΠΟΛ.1192/12.8.2014 Aναστολή της προθεσμίας για την

άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Υπηρεσίας

Εσωτερικής Επανεξέτασης (Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών), καθώς

και για την έκδοση αποφάσεων επί ενδικοφανών προσφυγών, κατά

το χρονικό διάστημα από 1 έως 31 Αυγούστου»

133

6.6η ΠΟΛ.1142/15.5.2014 Κοινοποίηση των διατάξεων της περ. γ΄

του άρθρου 50 του ν.4238/2014 όπως αυτές προστέθηκαν με τις

διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 184 του ν. 4261/2014 αναφορικά

με την εξέταση από την Υπηρεσία Εσωτερικής Επανεξέτασης

υποθέσεων που είχαν εισαχθεί ενώπιον της Επιτροπής Διοικητικής

Επίλυσης Διαφορών (Ε.Δ.Ε.Φ.Δ.) του άρθρου 70Α του ν.2238/1994

με αίτημα διοικητικού συμβιβασμού και δεν Εξετάσθηκαν.

135

6.7η ΠΟΛ. 1254/2014 - «Παύση της ισχύος της με αριθ. ΠΟΛ.

1218/2014 εγκυκλίου Γ.Γ.Δ.Ε. σχετικά με την υποβολή και

διαβίβαση ενδικοφανών προσφυγών κατά πράξεων διοικητικού

προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. (ν. 4223/2013) στη Διεύθυνση Επίλυσης

Διαφορών»

138

6.8η ΠΟΛ.1005/30.12.2014 Επιμήκυνση των προθεσμιών για την

έκδοση αποφάσεων επί αιτήσεων αναστολών και επί ενδικοφανών

προσφυγών ενώπιον της Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης

139

6.9η ΠΟΛ.1038/30.1.2015 Τροποποίηση και συμπλήρωση της αριθ.

ΠΟΛ.1282/ 31.12.2013 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων

Εσόδων (Φ.Ε.Κ. 54/Β'/16.1.2014) «Προληπτικά ή διασφαλιστικά του

δημοσίου συμφέροντος μέτρα άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα σε

περίπτωση φοροδιαφυγής, σύμφωνα με τις διατάξεις των

παραγράφων 5, 6 και 7 του άρθρου 46 του ν.4174/2013.

140

6.10η ΠΟΛ 1081/2015 ΘΕΜΑ: «Διαδικασία υποβολής και εξέτασης

ενδικοφανών προσφυγών από τα Αυτοτελή Τμήματα της Διεύθυνσης

Επίλυσης Διαφορών που εδρεύουν στην Περιφερειακή Ενότητα

Θεσσαλονίκης».

149

6.11η ΠΟΛ.1140/1.7.2015 Παράταση προθεσμιών άσκησης

ενδικοφανών προσφυγών και αιτήσεων αναστολής ενώπιον της

Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης λόγω της Πράξης Νομοθετικού

Περιεχομένου «Τραπεζική αργία βραχείας διαρκείας»

152

6.12η ΠΟΛ.1144/3.7.2015 Επιμήκυνση των προθεσμιών για την

έκδοση αποφάσεων επί ενδικοφανών προσφυγών ενώπιον της

Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης

154

6.13η ΠΟΛ. 1157/2016 Προθεσμία κατάθεσης ενδικοφανούς

προσφυγής ενώπιον της Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης για

τους κατοίκους εξωτερικού.

155

6.14η ΠΟΛ.1204/2016 Προληπτικά ή διασφαλιστικά του δημοσίου

συμφέροντος μέτρα άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα, σύμφωνα τις

διατάξεις των παραγράφων 5 και 6 του άρθρου 46 του Κ.Φ.Δ.

156

6.15ηΠΟΛ.1014/2017 Εφαρμογή ή μη των διατάξεων του άρθρου

63 του ν.4174/2013 (Κ.Φ.Δ.),«περί της άσκησης ενδικοφανούς

προσφυγής», σε περιπτώσεις αμφισβήτησης πράξεων της

Φορολογικής Διοίκησης που αφορούν τέλη κυκλοφορίας

158

6.16η ΠΟΛ.1064/2017 Εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 63 του

ν. 4174/2013 (Ειδική Διοικητική Διαδικασία - Ενδικοφανής

προσφυγή), καθορισμός λεπτομερειών για τη λειτουργία της

Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων

Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), την εφαρμοστέα διαδικασία και τον τρόπο

έκδοσης των αποφάσεων αυτής και ρύθμιση ζητημάτων καταβολής

και αναστολής καταβολής του οφειλόμενου ποσού σε περίπτωση

άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής.

159

6.17η ΠΟΛ.1172/2017 Διευκρινίσεις σχετικά με την προθεσμία

υποβολής τροποποιητικών δηλώσεων του άρθρου 19 του

ν.4174/2013 (Κ.Φ.Δ.) και την έναρξη της προθεσμίας για την

παραγραφή της αξίωσης επιστροφής φόρου σε περίπτωση υποβολής

τροποποιητικής δήλωσης.

169

6.18η ΠΟΛ.1190/2017 Υποβολή μηνυτήριας αναφοράς χωρίς να έχει

προηγηθεί η έκδοση οριστικού προσδιορισμού φόρου - Κοινοποίηση

της αριθ. 254/2017 Γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ.

172

6.19η ΠΟΛ.1191/2017 Κοινοποίηση της αριθ. 265/2017

γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ. (Τμήμα Β') σχετικά με την έννοια της

ανακρίβειας της δήλωσης της περίπτωσης β' της παραγράφου 2 του

άρθρου 68 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, για την εφαρμογή

και την έκταση εφαρμογής της περί δεκαετούς παραγραφής

διατάξεως του άρθρου 84§ 4 του ίδιου νόμου

184

6.20η ΠΟΛ.1192/2017 Κοινοποίηση της υπ'αριθ. 268/2017

Γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ. (Α' Τακτική Ολομέλεια) σχετικά με τη

δυνατότητα εφαρμογής των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 36 σε

συνδυασμό με την παρ. 11 του άρθρου 72 του ΚΦΔ σε χρήσεις

προγενέστερες του 2014

195

6.21ηΠΟΛ 1207/2017 Συμπληρωματικές διευκρινίσεις επί της

ΠΟΛ.1172/2017 Εγκυκλίου και παροχή οδηγιών για την αντιμετώπιση

εκκρεμών υποθέσεων

214

6.22η ΠΟΛ.1214/2017 Καθορισμός της διαδικασίας και κάθε

αναγκαίου θέματος, για την εφαρμογή των παραγράφων 1 έως 3 του

άρθρου 49 του ν. 4509/2017 (ΦΕΚ Α΄ 201) ως προς την επιβολή

της επιεικέστερης κύρωσης για φορολογικές παραβάσεις.

217

6.23ηΠΟΛ.1221/2017 Κοινοποίηση διατάξεων του άρθρου 79 Ν.4509/2017

221

6.24η ΠΟΛ 1003/2018 Παροχή οδηγιών αναφορικά με τις διατάξεις

των παραγράφων 1, 2, 3 και 6 του άρθρου 49 του Ν.4509/2017

(Φ.Ε.Κ. Α/201/22.12.2017) ως προς την επιβολή της επιεικέστερης

κύρωσης κατά την έκδοση πράξεων διορθωτικού προσδιορισμού

φόρου.

222

6.25η ΠΟΛ.1012/2018 Καθορισμός ζητημάτων προθεσμιών,

καταβολής, αρμοδιοτήτων και κάθε αναγκαίου θέματος για την

εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 398 του ν. 4512//2018

(Α΄5), ως προς την μείωση των προστίμων ή των πρόσθετων

φόρων.

227

6.26η ΠΟΛ.1076/2018 - Ηλεκτρονική υποβολή ενδικοφανών

προσφυγών και αιτημάτων αναστολής του άρθρου 63 του Κώδικα

Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) (Ηλεκτρονική υποβολή

ενδικοφανών προσφυγών και αιτημάτων αναστολής του άρθρου 63

του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013))

231

6.27η ΠΟΛ 1144/2018. «Παροχή οδηγιών σχετικά με την υποβολή

και εξέταση των ενδικοφανών προσφυγών που υποβάλλονται

ενώπιον της Υποδιεύθυνσης Επανεξέτασης και Νομικής Υποστήριξης

της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, με έδρα την Περιφερειακή

Ενότητα Θεσσαλονίκης, λόγω ανακαθορισμού της αρμοδιότητάς της»

235

6.28η ΠΟΛ.1180/2018 - Εμπρόθεσμη άσκηση προσφυγής κατά

πράξεων Φορολογικής Διοί-κησης(Εμπρόθεσμη άσκηση προσφυγής

κατά πράξεων Φορολογικής Διοίκησης)

237

6.29η ΠΟΛ.1234/2018 Άσκηση ενδίκου βοηθήματος σε περίπτωση

απόρριψης αιτήματος μεταφοράς φορολογικής κατοικίας

239

6.30η Ε.2010/2019 Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 68 του

ν. 4587/2018 (ΦΕΚ Α΄ 218/24.12.2018), αναφορικά με την

προθεσμία εξέτασης της ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της

Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (Δ.Ε.Δ.) και παροχή οδηγιών για

την εφαρμογή τους

241

6.31η Ε.2123/2019 Τροποποίηση της ΠΟΛ. 1165/2018 εγκυκλίου ως

προς την εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 1 και 5 του άρθρου 84

του ν.2238/1994, αναφορικά με την πενταετή και δεκαπενταετή

προθεσμία παραγραφής, αντίστοιχα, μετά την έκδοση της αριθμ.

732/2019 απόφασης του Β’ Τμήματος του Συμβουλίου της

Επικρατείας.

244

6.32η Ε.2130/2019 «Γνωστοποίηση αποσπασμάτων της ετήσιας

έκθεσης 2018 του Ειδικού Νομικού Γραφείου Δημοσίων Εσόδων

(ΕΝΓΔΕ) του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) -

γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ και νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας

(ΣτΕ), επί θεμάτων αρμοδιότητας της ΑΑΔΕ»

247

07. Δημοσιευμένες Αποφάσεις Του ΣτΕ σχετικά με την Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία

251

7.1η ΣτΕ 29/2017 ΙΚΑ - Σύνταξη λόγω αναπηρίας - Προσφυγή κατά

γνωματεύσεως της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής -

Απαγόρευση χειροτέρευσης της θέσης του ασφαλισμένου.

252

7.2η ΣτΕ 1738/2017 - Αντισυνταγματική η παράταση της

παραγραφής φορολογικών υπο- θέσεων από τις διατάξεις με τις

διατάξεις των νόμων 3513/2006, 3697/2008, 3790/2009 ν.

3842/2010.

261

7.3 η ΣτΕ 2934/2017 - Τα στοιχεία τραπεζικών καταθέσεων του

φορολογούμενου στην ημεδαπή δεν μπορούν να θεωρηθούν ως

«συμπληρωματικά στοιχεία», κατά την έννοια των διατάξεων του

ΚΦΕ.

274

7.4η ΣτΕ 2935/2017 - Τα στοιχεία τραπεζικών καταθέσεων του

φορολογούμενου στην ημεδαπή δεν μπορούν να θεωρηθούν ως

«συμπληρωματικά στοιχεία», κατά την έννοια των διατάξεων του

ΚΦΕ.

304

7.5η ΣτΕ 172/2018 - Συμπληρωματικά στοιχεία - Ούτε το σύνολο

των πρωτογενών καταθέσεων που εμφανίζεται στην πληροφοριακή

έκθεση ελέγχου φορολογίας εισοδήματος του Σ.Δ.Ο.Ε. και στους

οικείους πίνακες, ούτε η πληροφοριακή έκθεση ελέγχου φορολογίας

εισοδήματος του Σ.Δ.Ο.Ε., ούτε η ανώνυμη καταγγελία αποτελούν

συμπληρωματικά στοιχεία

333

7.6η Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 1107/2019

335